Zasady tworzenia bajek terapeutycznych

Wszystkie bajki psychoedukacyjne i psychoterapeutyczne terapeutyczne mają stałe elementy:
1. Główny temat – trudna sytuacja emocjonalna, wywołująca lęk, niepokój, strach (lęk przed porzuceniem, ośmieszeniem, bólem, innością, śmiercią itp.).
2. Główny bohater (najczęściej pod postacią jakiegoś zwierzaczka : kotka, pieska, misia, z którym maluch może się zidentyfikować) dzielnie pokonuje wszystkie trudności, dzięki innym postaciom bajkowym.
3. Inne postacie, które pomagają zredukować lęk, rozwiązać problem, pomagają bohaterowi w osiągnięciu sukcesu
4. Tło bajki – akcja zawsze rozgrywa się w miejscach znanych dziecku (ciemny las, przedszkole, dom, itp.)
5. Szczęśliwe zakończenie – czyli rozwiązanie trudnej sytuacji.

Zasady bajkoterapii według Katarzyny Klimowicz (polonista, psychoterapeuta, bajkoterapueta, twórca i współwłaściciel serwisu www.ABCbaby.pl – aktualnie Pacynkowo - poświęconego bajkoterapii)
1. Historie te powinny być tak skonstruowane, by dziecko, poznając historię bohatera, który znajduje się w podobnej do niego sytuacji, miało możliwość lepszego zrozumienia
swojego położenia i tego, co się z nim dzieje. Maluch może zobaczyć, że jego problem to problem wielu innych osób. To daje wsparcie.

2. W opowieści znajdzie też informacje, jak można poradzić sobie z konkretnym problemem lub tym, co dzieje się w jego sercu. Teksty, w których dzieci odnajdują własne problemy pozwalają im nabrać do nich dystansu i podejmować działania, które służą podjęciu dobrych decyzji.

3. Konstrukcja tekstu powinna opierać się na metaforze sytuacji, w której znajduje się dziecko – a więc np. kiedy dziecko ma problem z adaptacją w przedszkolu, można mu opowiedzieć historię o małym lwie, któremu też trudno było przyzwyczaić się do sawannowego przedszkola.

4. Choć dobrze jest, by bohater opowieści był w podobnym wieku do dziecka, to jednak unikać należy tego, by posiadał on inne cechy, które z naszym dzieckiem mogą go
wyraźnie powiązać np.: imię czy cechy fizyczne; bohaterem może być zarówno człowiek, jak i zwierzę czy przedmiot, zabawka.

5. Bohater opowieści powinien posiadać problemy podobne do dziecięcych i rozwiązywać je za pomocą takich samych środków, jakie dostępne są w świecie dziecka, powinny to być realne metody, a nie magiczne. Czyli jeśli nasz bohater zbije szybę, to nie może skorzystać z zaczarowanego ołówka, lecz musi przyznać się i zadośćuczynić za
wyrządzoną szkodę (wskazujemy w ten sposób pożądany model zachowania). Trzeba też jednak pokazać, jak trudne jest to emocjonalnie zadanie.

6. Dobrze jest, gdy bohaterowi ktoś pomaga. Wydaje się, że taka osoba jest wręcz niezbędna w konstrukcji opowieści. To, ktoś, kto potrafi nazwać emocje bohatera, wysłucha go, da mu wsparcie emocjonalne, a nierzadko pokaże, jak można rozwiązać problem. Nie zrobi tego jednak za bohatera. Taką postać w bajce terapeutycznej nazywamy roboczo „ekspertem”.

7. Ekspert musi być wiarygodny w tym, co mówi. Jego wiarygodność tworzymy np. poprzez jego doświadczenie lub określone umiejętności – np. stary mop pomaga bohaterowi w zrozumieniu, po co sprzątamy i jak można to zaplanować;

8. B. ważne: opowieść terapeutyczna nie powinna mieć morału, pouczać, unikaj dydaktyzmu. To historia, która ma pokazać dziecku możliwy sposób działania, ale nie przymusza go do skorzystania z niego.

9. Należy eksponować uczucia, o wszystkich rodzajach uczuć należy pisać jak najwięcej, opisywać je. Bohaterowie również powinni często mówić, co czują, próbować nazywać swoje emocje.

10.Wskazane jest wprowadzenie elementów humoru.

11.Tekst powinien się dobrze kończyć.

Maria Molicka przedstawia schemat każdej opowieści, dzięki któremu można budować własne.
Składają się na niego:
1. Główny temat (sytuacja wyzwalająca lęk).
2. Główny bohater (dziecko lub zwierzątko, z którymi mały pacjent się
identyfikuje).
3. Inne wprowadzone postacie (pomagają nazwać uczucia, uczą reakcje).
4. Tło opowiadania (miejsce dziecku znane).

Katarzyna Kucharzewska