Biblioterapia w procesie umacniania dobrostanu psychofizycznego ucznia i nauczyciela (2023)
Do udziału w pracach sieci zostali zaproszeni nauczyciele bibliotekarze, nauczyciele szkół podstawowych, nauczyciele przedszkoli, wychowawcy klas, specjaliści szkolni, wychowawcy świetlic szkolnych oraz pracownicy poradni psychologiczno-pedagogicznej.
Rola biblioterapii w kształtowaniu dobrostanu psychofizycznego ucznia i nauczyciela – spotkanie organizacyjno-szkoleniowe – 25 kwietnia 2023 roku
Wychodząc naprzeciw potrzebom nauczycieli bibliotekarzy w zakresie realizacji powyższych priorytetów polityki oświatowej państwa oraz sytuacji wśród uczniów po pandemii, pracownicy Publicznej Biblioteki Pedagogicznej RODN „WOM” w Częstochowie, Katarzyna Kucharzewska i Marta Małek – zorganizowały sieć współpracy i samokształcenia: „Biblioterapia w procesie umacniania dobrostanu psychofizycznego ucznia i nauczyciela”. Sieć była odpowiedzią na zapotrzebowanie w związku z sytuacją psychiczną uczniów po pandemii i ich problemami emocjonalnymi po izolacji społecznej.
Do sieci zostali zaproszeni nauczyciele bibliotekarze, nauczyciele szkół podstawowych, nauczyciele przedszkoli, wychowawcy klas, specjaliści szkolni, wychowawcy świetlic szkolnych oraz pracownicy poradni psychologiczno-pedagogicznej.
Podczas pierwszego spotkania stacjonarnego, które odbyło się 25 kwietnia 2023 roku koordynatorzy zapoznali uczestników z celami pracy sieci oraz propozycjami działań. Nauczyciele wyznaczyli cele pracy sieci, podpisali kontrakt oraz omówili zasady współpracy. Zostały omówione także zadania, które będą obowiązywały uczestników sieci współpracy i samokształcenia, a także forma i terminy spotkań.
Uczestnicy spotkania zatwierdzili następujące cele pracy sieci:
Promowanie biblioterapii jako metody pracy z uczniem.
Poznanie roli nauczyciela w kształtowaniu postaw związanych
z dobrostanem cyfrowym i psychofizycznym uczniów.
Wymiana doświadczeń i dzielenie się dobrymi praktykami z zakresu działań biblioterapeutycznych.
Uczestnicy poznali program i założenia poszczególnych spotkań:
Dobrostan psychofizyczny i cyfrowy nauczyciela
i ucznia oraz jak go osiągnąć.
Sposoby rozwijania uważności, techniki relaksacyjne przydatne do pracy w szkole, ćwiczenia poprawiające koncentrację uczniów nadpobudliwych i mających trudności w nauce.
Zapoznanie się z literaturą terapeutyczną, tekstami biblioterapeutycznymi, bajkami relaksacyjnymi, książkami dotyczącymi dobrostanu i uważności, metodą self-reg czy wizualizacją.
W kolejnej części spotkania Katarzyna Kucharzewska wygłosiła wykład pt. „Biblioterapia – metoda wspierająca dobrostan cyfrowy i psychofizyczny ucznia”. Szczegółowo omówiła narzędzia biblioterapeutyczne i przykłady ich zastosowania na zajęciach z uczniami. Podczas szkolenia nauczyciele bibliotekarze poznali podstawowe pojęcia biblioterapeutyczne, rodzaje biblioterapii, zasady tworzenia scenariusza, metodykę prowadzenia zajęć biblioterapeutycznych, a także podstawowy warsztat biblioterapeuty. Nauczyciele poznali bogatą literaturę terapeutyczną, wychowawczą i profilaktyczną dostępną w zbiorach Publicznej Biblioteki Pedagogicznej RODN „WOM” w Częstochowie. Prowadząca zaprezentowała biuletyn informacyjny „Biblioterapeuta”, który jest wydawany przez Polskie Towarzystwo Biblioterapeutyczne we Wrocławiu. Ponadto zostały przedstawione nowości wydawnicze z zakresu biblioterapii, przydatna literatura do pracy z uczniem (także ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi), polecane strony internetowe, a także kampanie i akcje promujące czytelnictwo.
Dobrostan cyfrowy. Jak go osiągnąć? – drugie spotkanie sieci współpracy i samokształcenia – 24 maja 2023 roku
Drugie spotkanie sieci współpracy i samokształcenia pt. „Biblioterapia w procesie umacniania dobrostanu psychofizycznego ucznia i nauczyciela” w formie online na platformie Clickmeeting odbyło się 24 maja 2023 roku. Prowadząca Marta Małek omówiła rolę internetu i urządzeń ekranowych, przedstawiła też następujące zagadnienia: nadużywanie korzystania z sieci oraz inne zagrożenia w cyberprzestrzeni np.: cyberprzemoc, FOMO, cyberbullying – nękanie w sieci. Kolejnym punktem było wystąpienie Katarzyny Kucharzewskiej, która omówiła techniki relaksacyjne pomocne w osiąganiu dobrostanu cyfrowego i psychofizycznego. Następnie przedstawiono warsztat nauczyciela bibliotekarza – literaturę przydatną do organizacji zajęć.
Metody i techniki wspomagające dobrostan psychofizyczny ucznia – trzecie, podsumowujące spotkanie sieci – 15 czerwca 2023 roku
15 czerwca 2023 roku miało miejsce ostatnie, podsumowujące spotkanie uczestników sieci współpracy i samokształcenia z biblioterapii.
W pierwszej części odbył się warsztat prowadzony przez nauczyciela-konsultanta Regionalnego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli „WOM” w Częstochowie, Panią Urszulę Mielczarek. Tytułem wystąpienia wprowadzającego były „Metody i techniki przywoływania koncentracji uwagi ucznia nadpobudliwego psychoruchowo”. Prowadząca przedstawiła sylwetkę ucznia nadpobudliwego psychoruchowo, omówiła wybrane ćwiczenia przywoływania koncentracji uwagi oraz wskazała sposoby postępowania z uczniem w procesie edukacyjno-wychowawczym.
Następnie Marta Małek w oparciu o książkę Kamili Rowińskiej pt. „Buduj swoje życie odpowiedzialnie i zuchwale” przeprowadziła przykładowe ćwiczenia integracyjne. Następnie Katarzyna Kucharzewska omówiła propozycje książek o dobrostanie psychofizycznym oraz zaprezentowała karty dydaktyczne pomocne do prowadzenia zajęć, m.in. Karty – Krople Uważności. Prowadząca zaprezentowała przykładowe ćwiczenia z uważności, relaksacji i wizualizacji.
Kolejnym punktem spotkania była wymiana doświadczeń. Nauczyciele przedstawili książki biblioterapeutyczne, które wykorzystują na zajęciach z uczniami oraz podali przykłady dobrych praktyk w zakresie biblioterapii. Wskazywali na literaturę, która ich zainspirowała nie tylko w życiu zawodowym, ale także prywatnym. Następnie Katarzyna Kucharzewska omówiła efekty wykonanego zadania przez uczestników sieci. Zgromadzona literatura – zestawienie bibliograficzne oraz przydatne linki zostały wysłane uczestnikom sieci.
W kolejnej części spotkania koordynatorzy omówili realizację celów sieci, podsumowali działania. Na zakończenie spotkania nauczyciele bibliotekarze sprecyzowali zakresy tematyczne sieci współpracy, wokół których chcieliby pracować w przyszłym roku szkolnym oraz wypełnili ankietę ewaluacyjną.
W pracach sieci współpracy i samokształcenia wzięło udział 8 nauczycieli bibliotekarzy, nauczycieli wychowania przedszkolnego i edukacji wczesnoszkolnej z Częstochowy oraz powiatu częstochowskiego. Ewaluacja przedsięwzięcia wykazała potrzebę kontynuowania tej formy doskonalenia zawodowego nauczycieli w przyszłym roku szkolnym.
Tekst: Katarzyna Kucharzewska
Zdjęcia: Katarzyna Kucharzewska, Marta Małek