Bajka terapeutyczna

Bajka terapeutyczna
Bajki terapeutyczne przeznaczone są dla dzieci najmłodszych (zakłada się, że od 3 do max. 10 lat).
Przy tworzeniu bajek należy brać pod uwagę zarówno wiek chronologiczny jak i emocjonalny dziecka.
Problemy omawiane w bajce powinny być zbliżone do tych, które ma dziecko lub grupa.

Rodzaje bajek terapeutycznych
- Bajki psychoedukacyjne – mają na celu dokonanie zmian w zachowaniu dziecka. Dają przykłady działań, dzięki którym łatwiej rozwiązać problem. Ponadto redukują lęki, głównie poprzez ułatwienie zmiany w sposobie myślenia o sytuacji trudnej emocjonalnie.
- Bajki psychoterapeutyczne – mają za cel wesprzeć emocjonalnie dziecko, dać wiarę we własne możliwości, pokazać, iż świat wszystkich emocji, jest normalny, rekompensują niezaspokojone potrzeby bezpieczeństwa, miłości, przynależności, akceptacji i uznania, zastępczo dowartościowują.
- Bajki relaksacyjne - posługują się wizualizacją, której zadaniem jest wywołanie uczucia odprężenia i uspokojenia. Rozwijają u dziecka wyobraźnię i powoduje wywoływanie określonych stanów emocjonalnych. Bajki te służą odprężeniu, relaksacji oraz regeneracji zasobów osobistych.

Cechy bajek terapeutycznych
- Konstrukcja oparta na metaforze sytuacji, w której znajduje się dziecko.
- Bohater może być podobny do adresata bajki, ale nie powinien być „nim” – dziecko nie powinno widzieć siebie, ale inną osobę, która ma podobny kłopot.
- Akcja powinna odbywać się w środowisku znanym i naturalnym dla dziecka.
- Problemy dziecka powinny być rozwiązane za pomocą metod dostępnych w realnym świecie.
- Bohaterowi ktoś pomaga – „ekspert”.
- Bajka nie zawiera morału, nie poucza.
- Eksponowanie uczuć.
- Elementy humoru.
- Szczęśliwe zakończenie.

Schemat budowy bajek terapeutycznych
- Prezentacja bohatera i trudnej sytuacji, w jakiej się znajduje.
- Omówienie emocji wynikających z sytuacji problemowej.
- Spotkanie bohatera z „ekspertem”.
- Zmiana w zachowaniu bohatera, i jej wpływ na środowisko w którym funkcjonuje.
- Omówienie emocji związanych ze zmianą.
- Nadanie tytułu.

Etapy postępowania biblioterapeutycznego
• Zajęcia wstępne.
• Zajęcia integrujące grupę.
• Zajęcia relaksujące i aktywizujące.
• Ćwiczenia terapeutyczne i zabawy ściśle związane z tematem i z tekstem – biblioterapia właściwa.
• Zajęcia relaksujące i rozluźniające.
• Ewaluacja – ocena zajęć przez prowadzącego i uczestników grupy.

Proces biblioterapeutyczny
• Diagnoza – polega na rozpoznaniu problemu i przewidywaniu skutków planowanego działania terapeutycznego opartego o odpowiedni dobór literatury, który ściśle wiąże się z daną sytuacją terapeutyczną.
• Postępowanie terapeutyczno-wychowawcze – oparte przede wszystkim na słuchaniu, czytaniu, identyfikacji z bohaterem literackim oraz refleksji nad czytanym tekstem.
• Katharsis – psychiczne oczyszczenie i odreagowanie
• Wgląd w samego siebie – rozpoznanie „wewnętrznego ja”.
• Zmiana w postawach i zachowaniu.

Scenariusz zajęć biblioterapeutycznych
1. Temat.
2. Diagnoza problemów czy potrzeb.
3. Cele terapeutyczne.
4. Warunki techniczne.
a) Liczba uczestników.
b) Wiek uczestników.
c) Czas trwania zajęć.
5. Treści przekazywane.
6. Metody.
7. Formy realizacji.
8. Materiały i środki terapeutyczne.
9. Literatura wykorzystana do zajęć.
10. Przebieg zajęć.
11. Narzędzia sprawdzające efekty biblioterapeutyczne - ewaluacja zajęć.

Katarzyna Kucharzewska