„Czytanie bawi, uczy, leczy” – podsumowanie programu biblioterapeutycznego
Publiczna Biblioteka Pedagogiczna RODN „WOM” w Częstochowie przygotowała i zrealizowała program biblioterapeutyczny pt. „Czytanie bawi, uczy, leczy” dla uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych, w tym przypadku uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, także uczniów z Zespołem Aspergera i autyzmem. Była to grupa z Zespołu Niepublicznych Placówek Oświatowych prowadzonych przez Zgromadzenie Sióstr Św. Józefa w Częstochowie – Prowincja Wrocławska. Opiekę nad grupą sprawowała Lidia Golczyk – opiekun Koła „Bibliofil” (w roku szkolnym 2019/2020). W kolejnym roku szkolnym (2021/2022) po pandemii opiekunem zajęć była Urszula Szczepańska, nauczyciel bibliotekarz, wychowawca grupy. Program przygotowała i zrealizowała: Katarzyna Kucharzewska.
Program miał charakter terapeutyczno-wychowawczy. Celem edukacyjnym przedsięwzięcia było:
- wykorzystanie książki jako wsparcia w pracy wychowawczej nauczycieli,
- upowszechnianie kontaktu z książką i słowem pisanym,
- wzbogacanie wiedzy i przeżyć poprzez kontakt z tekstami terapeutycznymi,
- kreowanie nastroju pełnego akceptacji i zrozumienia,
- rozwijanie umiejętności otwartego mówienia o swoich problemach,
- uczenie rozpoznawania oraz nazywania uczuć i emocji,
- kształtowanie właściwych postaw oraz integracja grupy,
- niesienie pomocy w odnalezieniu się w trudnej sytuacji,
- wzmocnienie u uczniów poczucia własnej wartości,
- wzbudzanie u uczniach empatii i tolerancji dla drugiego człowieka.
Program obejmował cztery spotkania. Każde zajęcia opierały się na tekście dostosowanym do tematu zajęć biblioterapeutycznych.
– Jak pokonać nieśmiałość?
– Być dobrym człowiekiem.
– Samoluba nikt nie lubi.
– „W krainie smoków”, czyli jak radzić sobie ze złością.
Lekcje z dziećmi i młodzieżą prowadzone były według następujących etapów.
Na początku zajęć uczniowie mówili o swoim samopoczuciu, wydarzeniach minionego miesiąca. Zabawy integrujące oraz aktywizujące pomogły uczniom w pokonaniu lęku, słabości i ułomności. Zawsze odbywało się ćwiczenie – pokonaj złość, wyrzuć z siebie złą emocję.
Następnym punktem było czytanie tekstów bajek i opowiadań terapeutycznych przez nauczyciela bibliotekarza. Treści dotyczyły następujących problemów: samoakceptacja, złość, tolerancja, przyjaźń, współpraca w grupie, relacje międzyludzkie, nieśmiałość, wartości.
Kolejnym etapem była praca nad tekstem i jego omówienie. Uczestnicy odpowiadali na pytania, identyfikowali się z głównym bohaterem książki.
Po każdym tekście uczniowie wykonywali pracę plastyczną. Zorganizowana została także wystawka prac. Zajęcia kończyły się wyrażeniem swojego nastroju poprzez odpowiednie narzędzia biblioterapeutyczne. Wspólnie żegnaliśmy się piłeczką przyjaźni i ćwiczeniem „przekazywanie uśmiechu”.
W programie biblioterapeutycznym oprócz pracy z tekstem zastosowane zostały elementy arteterapii i muzykoterapii. Istotne było wprowadzenie zabaw ruchowych. Zajęcia zostały wzbogacone licznymi ćwiczeniami relaksacyjnymi i wyciszającymi. Ewaluacja programu wykazała bardzo duże zainteresowanie uczniów prezentowanymi treściami. Jednak głównym celem było osiągnięcie zmian w zachowaniu uczniów. Grupa nauczyła się zasad tolerancji i szacunku wobec innych oraz akceptacji siebie. Uczniowie stali się bardziej otwarci i wyciszyli swoje emocje. Grupa na spotkaniach czytelniczych miała kontakt z książką, ilustracjami oraz czytaniem, które pozwala się wyciszyć, bawi ciekawymi historiami oraz uczy wielu dobrych zachowań. Atmosfera na zajęciach była miła i sprzyjająca wspólnej pracy.
Atrakcyjna forma zajęć spowodowała, że uczniowie chętnie uczestniczyli w tych spotkaniach. Nauczyciele i uczniowie wyrazili chęć współpracy w przyszłym roku szkolnym.
Tekst i zdjęcia: Katarzyna Kucharzewska
