W świecie uczuć i emocji
Publiczna Biblioteka Pedagogiczna RODN „WOM” w Częstochowie przygotowała i zrealizowała w roku szkolnym 2014/2015 program biblioterapeutyczny pt. W świecie uczuć i emocji dla uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych, w tym przypadku uczniów upośledzonych w stopniu umiarkowanym. Była to grupa uczniów z Zespołu Niepublicznych Placówek Oświatowych prowadzonych przez Zgromadzenie Sióstr Św. Józefa w Częstochowie – Prowincja Wrocławska. Opiekę nad grupą sprawowała Pani Lidia Golczyk – opiekun Koła Bibliofil. Program przygotowały i przeprowadziły: Agnieszka Chmielewska i Katarzyna Kucharzewska.
Cykl zajęć opierał się na tekstach terapeutycznych zamieszczonych w kwartalniku Biblioterapeuta. Program miał charakter terapeutyczno-wychowawczym, jego celem nie była więc ocena uczestników zajęć.
Głównym celem programu było zbudowanie wzajemnych relacji w funkcjonowaniu w grupie, uwrażliwienie na potrzeby drugiego człowieka oraz wzmocnienie poczucia własnej wartości. Ponadto założeniem programu było wprowadzenie uczniów nie tylko w świat książki, tekstów literackich, opowiadań, ale także w obszar emocji i uczuć człowieka.
Program przeznaczony był dla uczniów, którzy często się złoszczą, czasami są agresywni, co utrudnia im nawiązywanie kontaktów i przyjaźni z rówieśnikami. Skierowany był do osób, które nie potrafią kontrolować złych emocji: złości, gniewu, a które chcą nauczyć się wrażliwości na potrzeby innych osób, dobrze funkcjonować w domu, w szkole czy placówce wychowawczej.
Program obejmował pięć spotkań. Każde zajęcia opierały się na tekście dostosowanym do tematu zajęć biblioterapeutycznych.
- Jestem przyjacielem samego siebie – bajka Lidii Ippoldt Opowieść wróżki,
- W grupie raźniej – opowiadanie Bruno Ferrero Filip z tęczą w kieszeni,
- Wyprawa w krainę uczuć – opowiadanie Zofii Sosnowskiej Królestwo w tarapatach,
- Zgoda w życiu człowieka – tekst Katji Reider Ciasto na zgodę,
- Co dajesz, to otrzymujesz – relacje międzyludzkie – Bajka o ciepłym i puchatym (autor nieznany).
Lekcje z młodzieżą prowadzone były według następujących etapów.
Na początku zajęć uczniowie mówili o swoim samopoczuciu, wydarzeniach codziennych minionego miesiąca. Zabawy integrujące oraz aktywizujące pomogły uczniom w pokonaniu lęku, swych słabości i ułomności. Zawsze odbywało się ćwiczenie – pokonaj złość, wyrzuć z siebie złą emocję.
Następnym punktem było czytanie tekstów bajek i opowiadań terapeutycznych przez nauczyciela bibliotekarza. Treści dotyczyły następujących problemów: samoakceptacja, złość, agresja, tolerancja, przyjaźń, współpraca w grupie, relacje międzyludzkie.
Kolejnym etapem była praca nad tekstem i jego omówienie. Uczestnicy odpowiadali na pytania, identyfikowali się z głównym bohaterem książki.
Po każdym tekście uczniowie wykonywali pracę plastyczną. Zorganizowana została także wystawka prac.
Zajęcia kończyły się wyrażeniem swojego nastroju poprzez odpowiednie narzędzia biblioterapeutyczne. Wspólnie żegnaliśmy się piłeczką przyjaźni i ćwiczeniem „przekazywanie uśmiechu”.
W programach biblioterapeutycznych oprócz pracy z tekstem zastosowane zostały elementy arteterapii, muzykoterapii, choreoterapii. Istotne było wprowadzenie zabaw ruchowych. Zajęcia zostały wzbogacone licznymi ćwiczeniami relaksacyjnymi i wyciszającymi.
Ewaluacja programu wykazała bardzo duże zainteresowanie uczniów prezentowanymi treściami. Jednak głównym celem było osiągnięcie zmian w zachowaniu uczniów. Grupa nauczyła się tolerancji i szacunku wobec innych oraz akceptacji siebie. Uczniowie stali się bardziej otwarci na siebie i wyciszyli swoje emocje. Różnorodność metod i form pracy ułatwiła dzieciom zapamiętywanie przekazywanych informacji. Atmosfera na zajęciach była bardzo miła i sprzyjająca wspólnej pracy.
Atrakcyjna forma zajęć spowodowała, że uczniowie chętnie uczestniczyli w tych spotkaniach. Nauczyciele i uczniowie wyrazili chęć współpracy w przyszłym roku szkolnym.
Katarzyna Kucharzewska
Zdjęcia: Lidia Golczyk, Katarzyna Kucharzewska
