„Książka i ja” – podsumowanie realizacji programu biblioterapeutycznego
„Książka i ja” to program przygotowany i zrealizowany przez Katarzynę Kucharzewską, nauczyciela bibliotekarza Publicznej Biblioteki Pedagogicznej RODN „WOM” w Częstochowie. Skierowany był do uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych, w tym przypadku uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, uczniów z Zespołem Aspergera i autyzmem oraz z Zespołem Downa. Uczestniczyli w nim uczniowie z Zespołu Niepublicznych Placówek Oświatowych, prowadzonego przez Zgromadzenie Sióstr Św. Józefa w Częstochowie – Prowincja Wrocławska. Opiekę nad grupą sprawowała Pani Urszula Szczepańska, nauczyciel bibliotekarz, wychowawca grupy oraz nauczyciel Pani Monika Lis.
Zajęcia trwały od grudnia 2022 roku do czerwca 2023 roku. W zajęciach brało udział 6 uczniów.
Program miał charakter terapeutyczno-wychowawczy. Celem edukacyjnym przedsięwzięcia było:
- wykorzystanie książki jako wsparcia w pracy wychowawczej nauczycieli,
- upowszechnianie kontaktu z książką i słowem pisanym,
- wzbogacanie wiedzy i przeżyć poprzez kontakt z tekstami terapeutycznymi,
- kreowanie nastroju pełnego akceptacji i zrozumienia,
- rozwijanie umiejętności otwartego mówienia o swoich problemach,
- uczenie rozpoznawania oraz nazywania uczuć i emocji,
- kształtowanie właściwych postaw oraz integracja grupy,
- niesienie pomocy w odnalezieniu się w trudnej sytuacji,
- wzmocnienie u uczniów poczucia własnej wartości,
- wzbudzanie w uczniach empatii i tolerancji dla drugiego człowieka,
- uczenie się nawzajem empatii, życzliwości i szacunku dla siebie poprzez naśladowanie bohatera literackiego,
- poznanie biblioteki i jej zasobów.
Program obejmował cztery spotkania czytelnicze. Każde zajęcia opierały się na tekście dostosowanym do tematu zajęć biblioterapeutycznych. Były to krótkie opowiadania, bajki terapeutyczne oraz wiersze dla dzieci.
Tematy poszczególnych zajęć:
- Nasza zgrana klasa – 9.12.2022 r.
- Jak znaleźć przyjaciela? – 3.02.2023 r.
- Poznajemy świat biblioteki – 14.04.2023 r.
- Dlaczego warto czytać książki? – 2.06.2023 r.
Lekcje z młodzieżą prowadzone były według następujących etapów.
Na początku każdych zajęć uczniowie mówili o swoim samopoczuciu, wydarzeniach minionego miesiąca. Potem prowadzone były zabawy integrujące, które mogą pomóc uczniom w pokonaniu lęku, słabości i ułomności. Wykorzystano także też ćwiczenie – pokonaj złość, wyrzuć z siebie złą emocję.
Następnym punktem było czytanie przez nauczyciela bibliotekarza tekstów bajek i opowiadań terapeutycznych. Treści dotyczyły między innymi takich tematów jak: przyjaźń, współpraca w grupie, relacje międzyludzkie, wzajemna tolerancja i szacunek, książka i jej budowa, biblioteka jako miejsce przyjazne dla każdego, zalety czytania.
Kolejnym etapem była praca nad tekstem i jego omówienie. Uczestnicy odpowiadali na pytania, identyfikowali się z głównym bohaterem książki.
Efektem tego etapu były również prace plastyczne, z których została przygotowana wystawka. Zajęcia kończyły się wyrażeniem swojego nastroju poprzez odpowiednie narzędzia biblioterapeutyczne. Żegnaliśmy się piłeczką przyjaźni i ćwiczeniem „przekazywanie uśmiechu”.
Uczniowie mieli też okazję poznać działy biblioteki, prowadząca omawiała pracę nauczycieli bibliotekarzy. W programie biblioterapeutycznym oprócz pracy z tekstem wykorzystane zostały również elementy arteterapii i muzykoterapii. Uczniowie na zakończenie programu wykonali zakładki do książek.
Zajęcia zostały wzbogacone licznymi ćwiczeniami relaksacyjnymi i wyciszającymi. Ewaluacja programu wykazała bardzo duże zainteresowanie uczniów prezentowanymi treściami. Grupa na spotkaniach czytelniczych miała kontakt z książką, ilustracjami oraz czytaniem, które pozwala się wyciszyć, bawi ciekawymi historiami oraz uczy wielu dobrych zachowań. Atmosfera na zajęciach była miła i sprzyjająca wspólnej pracy. Najważniejszy był uśmiech na twarzach dzieci oraz wdzięczność, że mogą być w bibliotece i mieć kontakt z książką i drugim człowiekiem.
Tekst: Katarzyna Kucharzewska
Zdjęcia: Katarzyna Kucharzewska, Urszula Szczepańska, Monika Lis
