Paysage po polsku… Spotkanie autorsko-warsztatowe z Barbarą Czarnocką
Francuskie określenie Paysage, to po polsku pejzaż, czyli rodzaj sztuki krajobrazowej. Technika jest drugoplanowa i obojętnie czy zrealizowany ołówkiem, węglem, piórkiem, czy farbami olejnymi, akrylowymi, akwarelowymi krajobraz, staje się pejzażem.
12 czerwca 2024 r. w Publicznej Bibliotece Pedagogicznej RODN „WOM” w Częstochowie odbyły się warsztaty plastyczne o tematyce pejzażowej. Inspiracją do działań twórczych była indywidualna wystawa autorska Barbary Czarnockiej. Wokół jej pejzaży skupiła się kameralna, nieduża grupa pasjonatek plastyczek pod nazwą Werniks, działająca w ramach Uniwersytetu Trzeciego Wieku przy Politechnice Częstochowskiej. Seniorki-malarki przybyły do siedziby biblioteki, aby spotkać się z autorką obrazów namalowanych farbami olejnymi i kredkami pastelowymi.
Pierwsza część warsztatów przebiegała w atmosferze rozmów i dywagacji o obrazach. Uczestniczki zajęć miały ogromne szczęście obcowania bezpośrednio z pracami malarki, gdyż ekspozycja w związku z warsztatami została specjalnie zaaranżowana w sali dydaktycznej. 22 obrazy, większe i mniejsze, stały się dla plastyczek amatorek punktami odniesienia w poszukiwaniach twórczych. Wytworzony, prawie galeryjny klimat, sprzyjał skupieniu się na stworzeniu własnych kompozycji. Barbara Czarnocka była przewodnikem wśród swoich dzieł. Przedstawiła zgromadzonym swoje życie twórcze oraz tajemnice poszukiwań artystycznych. Dawała odpowiedzi pytaniom stawianym przez uczestniczki warsztatów. A interesowały je procesy powstawania poszczególnych obrazów, czyli przyczyny wyborów motywów i wybory technik plastycznych dla ich realizacji w malarskim języku. Uzupełnieniem rozważań o estetyce pejzaży Barbary Czarnockiej było nawiązanie Marka Czarnołęskiego do roli pejzażu w historii sztuki. Prowadzący przygotował kilka albumów, z których zaczerpnął ilustracje dla omówienia zagadnienia pejzażu w różnych okresach dziejów malarstwa: Auguste Renoir; Fedkowicz, Cézanne; Hans Memling-Sąd Ostateczny; Malarstwo Polskie: Gotyk, Renesans, Wczesny Manieryzm; Sztuka społeczeństw paleolitycznych; Żywot Chełmońskiego; Jan Cybis; Polska Sztuka Ludowa; Julian Fałat.
Po autoprezentacji Barbary Czarnockiej płynnie rozpoczęto zajęcia warsztatowe. Każda z uczestniczek zajęć podjęła się zakomponowania pejzażu zainspirowanego którąś z prac autorki wystawy, albo z własnej wyobraźni sięgając do wspomnień pobytów w czystych plenerach pozamiejskich lub miejskich, urbanistycznych. Niezwykle pomocne okazały się także reprodukcje obrazów znanych malarzy polskich w formie luźnych, pojedynczych kart. Jadwiga Terejko, Joanna Zygoń, Elżbieta Wyroba, Maria Marczak, Urszula Królikowska, Ewa Żmudzka-Kabus, Teresa Skrzypczak, Ewa Machnik malowały swe pejzaże pastelami, akwarelami i akrylami na podłożach papierowych oraz tzw. panelach malarskich. Zaczynały od rozrysowań wstępnych, szkiców ołówkowych, aby prawidłowo zakomponować i rozłożyć na płaszczyznach przeznaczonych do zagospodarowania elementy kompozycyjne. I choć Barbara Czarnocka zarzekała się, że nigdy nie była i nie jest pedagogiem, to jednak udało jej się nawiązać z malarkami mocne nici zrozumienia, zaaranżować wspólne myślenie o obrazie, o pejzażu. Pani Barbara bardzo naturalnie i przekonująco weszła w procesy kreacyjne wszystkich pań, a najlepszym tego przykładem były korekty, których udzielała malarkom z Werniksu. Konsultacje przebiegały w sposób niezwykle bezpośredni. Barbara Czarnocka omawiała powstające pejzaże, wdawała się w dyskusje z autorkami prac, ale największy wyraz zaangażowania w etap współkształtowania ekspresji kompozycji zaznaczyła korektami bezpośrednimi, praktycznymi. Własnym przykładem, biorąc do ręki kredki czy pędzle i poprawiając fragmenty prac, przekazywała uczestniczkom warsztatów najcenniejsze i najbardziej osobiste, własne doświadczenia gwarantujące podwyższanie artystycznego poziomu pejzaży.
Spotkanie zakończyło się wspólną deklaracją i nadzieją organizatorów oraz uczestniczek, aby w przyszłości kontynuować taką formułę twórczych zajęć. Oczywiście podejmując inne tematy, zapraszając do współprowadzenia warsztatów innych znanych twórców plastyki.
Tekst: Marek Czarnołęski
Zdjęcia: Katarzyna Kucharzewska, Marek Czarnołęski
