TIK i biblioterapia w edukacji czytelniczej i medialnej

Sieć współpracy nauczycieli bibliotekarzy Częstochowy i regionu, której cele skupione było wokół zagadnień metod i form pracy biblioterapeutycznej oraz wykorzystania mobilnych narzędzi i aplikacji internetowych w edukacji czytelniczej i medialnej.

W pracach dwóch grup sieci w roku szkolnym 2013/2014 uczestniczyło 43 nauczycieli. Ich pracę koordynowali pracownicy naszej placówki: Agata Arkabus i Anna Płusa.

Sieć była formą współpracy bibliotekarzy dającą możliwość wymiany doświadczeń, analizy dobrych praktyk, tworzenia innowacyjnych rozwiązań albo poszerzania kompetencji w trakcie regularnych spotkań oraz przez platformę internetową, jej działania organizowane były w różnych formach spotkań stacjonarnych oraz na platformie cyfrowej Doskonalenie w sieci. Spotkania stacjonarne przybrały formę m.in. warsztatów z wykorzystaniem urządzeń mobilnych, lekcji otwartych z komentarzem metodycznym eksperta i wykładów.

TIK I BIBLIOTERAPIA W EDUKACJI CZYTELNICZEJ I MEDIALNEJ

SPOTKANIE ORGANIZACYJNE

9 października 2013 r. odbyło się wstępne, organizacyjne spotkanie uczestników sieci TIK i biblioterapia w edukacji czytelniczej i medialnej. Podczas tego spotkania nauczyciele bibliotekarze zostali zapoznani z ideą sieciowania, wspólnie opracowali plan pracy sieci oraz określili cele i formy swojej współpracy. Poznali także funkcje i obsługę platformy internetowej ORE.

Sieć ta będzie formą współpracy dającą możliwość wymiany doświadczeń, analizy dobrych praktyk, tworzenia innowacyjnych rozwiązań albo poszerzania kompetencji w trakcie regularnych spotkań oraz przez platformę internetową. Do udziału w niektórych spotkaniach sieci będą zapraszani eksperci wspomagający pracę jej członków w zakresie wybranych problemów. Spotkania te przybiorą formę konsultacji, warsztatów, szkoleń i wykładów oraz wideokonferencji.

Praca na platformie internetowej Ośrodka Rozwoju Edukacji umożliwi uczestnikom sieci łatwy dostęp do materiałów samokształceniowych oraz możliwość upowszechniania wypracowanych materiałów, pomysłów i przykładów wdrożenia wypracowanych rozwiązań.

Praca sieci skupiona będzie wokół kilku obszarów tematycznych, którymi najbardziej zainteresowani byli nauczyciele bibliotekarze naszego regionu. Należą do nich:

Technologie informacyjno-komunikacyjne w pracy nauczyciela bibliotekarza.
Biblioterapia.
Organizacja i zarządzanie w bibliotece szkolnej.
Edukacja czytelnicza i medialna.
Działalność informacyjno-bibliograficzna.

Koordynatorzy pracy sieci: Agata Arkabus, Anna Płusa.

Nauczyciele współpracujący: Renata Lipniewska, Izabela Bajor, Anna Dąbrowska, Katarzyna Kucharzewska.

Anna Płusa

WARSZTATY „OPRACOWANIE MATERIAŁÓW EDUKACYJNYCH
Z UWZGLĘDNIENIEM PRZEPISÓW PRAWA AUTORSKIEGO I LICENCJI CREATIVE COMMONS”

Celem pracy sieci współpracy i samokształcenia „TIK i biblioterapia w edukacji czytelniczej i medialnej” jest poznanie zasad wyszukiwania i udostępniania materiałów edukacyjnych w Internecie w zgodzie z prawem. W związku z tym w harmonogramie pracy sieci uwzględniono szkolenie dotyczące opracowania materiałów edukacyjnych z uwzględnieniem przepisów prawa autorskiego i licencji Creative Commons. Warsztaty komputerowe dla uczestników sieci odbyły się 29 października oraz 4 listopada 2013 roku.

Dostępność online rozumiana jako dostępność każdego rodzaju materiałów na stronach internetowych nie oznacza dostępności prawnej. Materiały te są chronione przez prawo autorskie i prawa pokrewne.

Prawo autorskie (ang. copyright, symbol: ©) to pojęcie prawnicze oznaczające ogół praw przysługujących autorowi utworu albo przepisy upoważniające autora do decydowania o użytkowaniu dzieła i czerpaniu z niego korzyści. W Polsce obowiązuje Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2006 r. nr 90, poz. 631 z późn. zm.), według której każdemu twórcy przysługują autorskie prawa osobiste oraz majątkowe. Dzięki zbywalności autorskich praw majątkowych twórcy mogą nimi dysponować przekazując je innym m.in. poprzez udzielenie wolnej licencji, co nie odbiera praw twórcy a równocześnie określa na co zezwala on użytkownikom.

Udostępnienie twórczości na wolnych licencjach oznacza, że każdy ma prawo ją wykorzystywać, poprawiać, dostosowywać, powielać, rozprowadzać oraz upowszechniać swoje udoskonalenia, aby mogła z nich korzystać społeczność Internetu. Wolna licencja to rodzaj umowy, którą autor utworu, właściciel praw autorskich, zawiera z wszystkimi użytkownikami sieci. W ramach tej umowy twórca pozostaje właścicielem praw autorskich, ale jednocześnie, jako ich właściciel, pod pewnymi, stosunkowo łatwymi do spełniania warunkami pozwala korzystać ze swojego utworu innym użytkownikom.

Warunki te określają m.in. licencje Creative Commons (http://creativecommons.pl/), których zastosowanie czyni materiały publikowane na stronach internetowych „bezpiecznymi”, czyli opublikowanymi zgodnie z prawem a równocześnie dającymi wyraźną informację o sposobach ich dalszego wykorzystania. Creative Commons oferuje twórcom licencje, które pozwalają im zachować własne prawa i jednocześnie dzielić się swoją twórczością z innymi. Licencje te działają na zasadzie „pewne prawa zastrzeżone” – granice dozwolonego użytku są szersze i wyraźniejsze niż te wytyczone na zasadzie „wszelkie prawa zastrzeżone”.

W sieci istnieją edukacyjne zasoby tekstowe, graficzne, wideo oraz audio, które oznaczone odpowiednimi licencjami CC mogą być wyszukane i dalej rozpowszechniane. Efektywne wyszukiwanie materiałów oznaczonych licencjami CC umożliwiają m.in. dwie wyszukiwarki ogólne: Google (https://www.google.pl/advanced_search?q=vb&biw=1440&bih=799&hl=pl) oraz SearchCreativeCommons (http://search.creativecommons.org/?q). Poza nimi w sieci funkcjonują także wyszukiwarki dedykowane, które selekcjonują materiał w zależności od typu zasobu, który jest potrzebny. Grafikę odnajdziemy w portalu Flickr (http://flickrcc.bluemountains.net/flickrCC/index.php), wideo w YouTube (www.youtube.com), muzykę w Jamendo (www.jamendo.pl). Każda z tych stron posiada okna zaawansowanego wyszukiwania, które pozwalają zawęzić materiał internetowy, do tego oznaczonego odpowiednimi licencjami CC.

Opublikowanie na stronie internetowej tego typu materiałów nie będzie budziło żadnych wątpliwości co do rozpowszechniania go zgodnie z prawem. Creative Commons udostępniając darmowe narzędzia, sprawia, ze proces tworzenia i wymiany treści poprzez strony internetowe jest przejrzysty i nie budzi prawnych zastrzeżeń. Dzięki licencjom CC mamy możliwość dzielenia się efektami własnej twórczości i równocześnie mamy możliwość korzystania zgodnie z prawem z dorobku innych.

Powyższe treści posłużyły uczestnikom spotkania do stworzenia multimedialnej prezentacji z zakresu edukacji czytelniczej i medialnej z wykorzystaniem zasobów internetowych.

Anna Płusa
Zdjęcia: Agata Arkabus

Galeria

POZNANIE METOD I FORM PRACY BIBLIOTERAPEUTYCZNEJ

„Poznanie metod i form pracy biblioterapeutycznej” to jeden z bloków tematycznych pracy sieci współpracy i samokształcenia „TIK i biblioterapia w edukacji czytelniczej i medialnej”, koordynowanych przez nauczycieli bibliotekarzy naszej placówki.

Wprowadzeniem do tematu biblioterapii była wideokonferencja „Metody i formy pracy biblioterapeutycznej”, która została przeprowadzona za pośrednictwem internetowej platformy ORE Doskonalenie w sieci przez nauczyciela bibliotekarza Katarzynę Kucharzewską. Wideokonferencja odbyła się 10 stycznia 2014 r. Do udziału w wideokonferencji zostali zaproszeni wszyscy uczestnicy pracy sieci.

Tematem wystąpienia było zastosowanie biblioterapii w pracy z uczniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Omówione zostały m.in.: metodyka pracy na zajęciach biblioterapeutycznych, techniki i środki biblioterapeutyczne, podręczny warsztat biblioterapeuty, narzędzia diagnostyczne oraz przykładowa literatura do wykorzystania na zajęciach z dziećmi i młodzieżą.

Po wideokonferencji uczestnicy mieli możliwość podzielenia się swoimi doświadczeniami z zakresu praktyki biblioterapeutycznej. Poza tym wspólnie utworzyli wykaz literatury opartej na diagnozie problemów dziecka, wykorzystywanej w zajęciach biblioterapeutycznych.

Praktyczne zastosowanie metod i form pracy biblioterapeutycznej nauczyciele bibliotekarze obserwowali podczas dwóch lekcji otwartych zorganizowanych 19 lutego 2014 r. w PBP RODN „WOM” w Częstochowie oraz 25 lutego 2014 r. w Zespole Szkół w Koszęcinie. Lekcja „Samoluba nikt nie lubi” z wykorzystaniem tekstu bajki psychoedukacyjnej pt. „Bajka o tym, jak motylek Tomek nauczył się dzielić” została przeprowadzona dla dzieci sześcioletnich ze Szkoły Podstawowej Sióstr Zmartwychwstanek w Częstochowie. Natomiast zajęcia „Marzenia do spełnienia” odbyły się w klasach gimnazjalnych Zespołu Szkół Koszęcinie.

Anna Płusa
Zdjęcia: Agata Arkabus

Galeria

WARSZTAT: „TWORZENIE MATERIAŁÓW PROMOCYJNYCH Z ZAKRESU EDUKACJI CZYTELNICZEJ I MEDIALNEJ”

W ramach pracy sieci współpracy i samokształcenia „TIK i biblioterapia w edukacji czytelniczej i medialnej”29 kwietnia 2014 roku odbyły się kolejne warsztaty dla nauczycieli bibliotekarzy, pt. Tworzenie materiałów promocyjnych z zakresu edukacji czytelniczej i medialnej.

Podczas spotkania uczestniczki zapoznały się z podstawowymi zasadami tworzenia materiałów promocyjnych. Poznały możliwości jakie daje program Picture Manager oraz narzędzia dostępne w programie Word z pakietu MS Office.

Korzystając z tych programów tworzyły logo, wizytówkę, papier firmowy biblioteki szkolnej. Uczyły się edycji i obróbki zdjęć. Ponadto opracowały graficznie szablon dyplomu przykładowego konkursu.

Izabela Bajor

SZKOLENIE: „TWORZENIE PREZENTACJI W PROGRAMIE PREZI”

Szkolenie Tworzenie prezentacji w programie Prezi, które odbyło się 6 maja 2014 roku dla uczestników sieci współpracy i samokształcenia TIK i biblioterapia w edukacji czytelniczej i medialnej wpisuje się w jeden z bloków tematycznych, realizowanych w tej sieci: Technologie informacyjno-komunikacyjne w pracy nauczyciela bibliotekarza.

Podczas spotkania uczestnicy poznali zasady tworzenia multimedialnych prezentacji promocyjnych i edukacyjnych na platformie Prezi, która stała się alternatywą dla zorientowanego na slajdy modelu PowerPointa. Prezi jest bezpłatnym edytorem ruchomych prezentacji. Nie opiera się na typowych seriach slajdów. Zamiast tego użytkownik zapełnia obiektami i różnorodnymi treściami rodzaj nieskończenie wielkiego płótna. Może powstać obraz, mapa mentalna lub szereg okienek – slajdów.

Fragmenty lub grupy poszczególnych elementów prezentacji można obracać, przybliżać i oddalać. Odbiorca ma wrażenie jakby przepływał między kolejnymi elementami. Zaletą Prezi jest możliwość pracy grupowej nad jedną prezentacją.

Każdy uczestnik szkolenia założył konto na platformie. Nauczył się nim zarządzać oraz tworzyć ciekawe „prezitacje”, wykorzystując do tego dostępne szablony. Po stworzeniu prezentacji mógł ją udostępnić, zapisać, zaprezentować online lub offline. Kolejnym stopniem wtajemniczenia było stworzenie własnej prezentacji bez podpierania się szablonem, jak również umieszczenie w niej dźwięku, filmu z serwisu Youtube i zaimportowania dowolnego pliku PDF do prezentacji. Wszyscy uczestnicy bardzo dobrze radzili sobie z pracą na platformie. Powstały interesujące prezentacje promujące bibliotekę oraz edukację czytelniczą i medialną. Uczestnicy szkolenia wymieniali się również swoimi pracami i edytowali je nawzajem. Praca na platformie prezi.com była nie tylko poznaniem nowego, interesującego narzędzia do pracy, ale również twórczą zabawą.

Anna Dąbrowska

WARSZTAT: „WYKORZYSTANIE NARZĘDZI MOBILNYCH W EDUKACJI CZYTELNICZEJ I MEDIALNEJ”

4 czerwca 2014 roku odbyło się ostatnie spotkanie szkoleniowe uczestników sieci współpracy i samokształcenia. Podczas warsztatów nauczyciele bibliotekarze zapoznali się z możliwościami wykorzystania urządzeń mobilnych w pracy dydaktycznej. Korzystając z tabletów oraz smartfonów poznali ustawienia i konfigurację tych urządzeń. W czasie szkolenia uczestniczki wyszukiwały informacje w zasobach internetowych oraz korzystały ze znanych portali i bibliotek cyfrowych.

Zadaniem uczestników warsztatów było także odnalezienie e-booków oraz audiobooków przydatnych w organizacji zajęć edukacyjnych. Nauczyciele wykorzystali również tablety do wykonywania zdjęć, filmowania oraz ich udostępniania. Uczestniczki poznały funkcje wirtualnego dysku oraz pracy w chmurze, tworząc dokumenty, edytując i udostępniając. Na koniec spotkania nauczycielki wyszukały w sieci, a następnie zainstalowały programy edukacyjne wykorzystywane do pracy z uczniami na każdym etapie kształcenia.

Agata Arkabus
Zdjęcia: Anna Płusa

PODSUMOWANIE I OCENA PRACY SIECI

9 czerwca 2014 roku odbyło się spotkanie podsumowujące działalność sieci współpracy nauczycieli bibliotekarzy. Po dziesięciu miesiącach wspólnej pracy uczestnicy dokonali oceny pracy sieci. Koordynator sieci Anna Płusa dokonała analizy działalności sieci w roku szkolnym 2013/2014 poprzez przypomnienie najważniejszych form współpracy.

Podczas wystąpienia omówiła wybrane problemy organizacyjne i techniczne, z którymi spotkali się koordynatorzy oraz uczestnicy. Anna Płusa przedstawiła wszystkim zebranym wyniki ankiety ewaluacyjnej wypełnionej przez uczestników sieci. Respondenci ocenili organizację, pracę koordynatorów oraz ekspertów na bardzo wysokim poziomie. Nauczyciele obejrzeli także fotokronikę spotkań szkoleniowych oraz działań promujących działalność sieci w różnych portalach i serwisach internetowych (Ośrodek Rozwoju Edukacji, Serwis Elektroniczna Biblioteka Pedagogiczna, strona internetowa i Fan Page na Facebooku PBP RODN „WOM”). Na koniec spotkania nauczyciele bibliotekarze sprecyzowali zakresy tematyczne sieci współpracy i samokształcenia oraz czasu jej trwania, w których chcieliby pracować w przyszłym roku.

Agata Arkabus
Zdjęcia: Agata Arkabus