Wychowawcza i terapeutyczna rola bajki w życiu dziecka

Spotkanie organizacyjno-szkoleniowe – 12 marca 2018 r.

W odpowiedzi na potrzeby nauczycieli, pracownicy Publicznej Biblioteki Pedagogicznej RODN „WOM” w Częstochowie Katarzyna Kucharzewska i Marta Małek zorganizowali sieć współpracy i samokształcenia „Wychowawcza i terapeutyczna rola bajki w życiu dziecka”. Sieć ta wpisuje się także w priorytety Ministra Edukacji Narodowej w roku szkolnym 2017/2018 „Wzmacnianie wychowawczej roli szkoły”.

Uczestnikami sieci są nauczyciele bibliotekarze, nauczyciele wychowania przedszkolnego, nauczania początkowego oraz pedagodzy. Głównym celem pracy sieci jest współpraca i samokształcenie w zastosowaniu bajkoterapii jako metody pracy z dzieckiem w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Bajkoterapia spełnia tu rolę edukacyjną, wychowawczą i terapeutyczną.

Pierwsze spotkanie organizacyjno-szkoleniowe odbyło się 12 marca 2018 r., podczas, którego zostały omówione sprawy organizacyjne. Nauczyciele wyznaczyli cele pracy sieci, plany pracy sieci, ustalili terminy spotkań  oraz podpisali kontrakt. Zostały omówione także zadania, które będą obowiązywały uczestników sieci współpracy i samokształcenia.

Prowadzące przedstawiły program sieci, który wygląda następująco:

• Bajkoterapia – metoda pomocy dziecku w okresie przedszkolnym i wczesnoszkolnym.
• Omówienie roli bajki w rozwoju psychicznym dziecka.
• Bajki psychoedukacje, psychoterapeutyczne, relaksacyjne – założenia, zadania – omówienie przykładów.
• W jaki sposób bajkoterapia pomaga rozwiązywać problemy dzieci?
• Wychowawcze i terapeutyczne znaczenie bajek.
• Układanie bajek terapeutycznych.

W drugiej części Katarzyna Kucharzewska przedstawiła zagadnienie biblioterapii i bajkoterapii wygłaszając prelekcję „Biblioterapia w pracy nauczyciela” oraz „Bajkoterapia jako metoda pracy z dzieckiem w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym”, szczególnie skupiając się na rodzajach bajek terapeutycznych. Podczas szkolenia nauczyciele bibliotekarze poznali rodzaje biblioterapii, techniki oraz narzędzia biblioterapeutyczne, zasady tworzenia scenariusza, metodykę prowadzenia zajęć biblioterapeutycznych, a także podstawowy warsztat biblioterapeuty.

Na zakończenie spotkania uczestnicy sieci poznali bogatą literaturę biblioterapeutyczną dostępną w zbiorach Publicznej Biblioteki Pedagogicznej RODN „WOM” w Częstochowie.

Koordynatorzy sieci: Katarzyna Kucharzewska, Marta Małek.

Czas trwania sieci: marzec 2017 r. – kwiecień 2017 r.

  Katarzyna Kucharzewska

„Bajka dobra na wszystko” – zajęcia otwarte – drugie stacjonarne spotkanie sieci współpracy i samokształcenia

 W ramach pracy sieci współpracy i samokształcenia 9 kwietnia 2018 r. przeprowadzone zostały zajęcia otwarte pt. „Bajka dobra na wszystko”. Podczas spotkania nauczyciele bibliotekarze obserwowali praktyczne zastosowanie metod i form pacy biblioterapeutycznej oraz analizę tekstu terapeutycznego.

W lekcji „Bajka dobra na wszystko”  wzięli udział uczniowie z  klasy III Szkoły Podstawowej nr 21 im. ks. Stanisława Konarskiego w Częstochowie. Zajęcia biblioterapeutyczne z elementami terapii pedagogicznej skierowane były szczególnie  do  dzieci z problemami w nauce czytania i pisania. Opierały się na zestawie materiałów „Ortograffiti z Bratkiem” (program wspierania uczniów ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się, autorstwa Izabeli Mańkowskiej, Małgorzaty Rożyńskiej).

Głównym celem była integracja grupy poprzez ćwiczenia aktywizujące, pomoc w przezwyciężaniu niechęci do nauki, kształtowanie postaw i wartości, wzajemnego szacunku  oraz pozytywnego nastawienia. Prowadzące zastosowały liczne narzędzia biblioterapeutyczne np. badanie nastroju przed zajęciami i po zajęciach.

Zajęcia oparte na dwóch bajkach terapeutycznych stanowiły doskonałą okazję do rozmowy o emocjach i problemach, których doświadczają dzieci: „Bajka o narodzinach Bratka – poznajmy się!”, „O tym jak Jola zrozumiała, że noszenie szkolnego mundurka nie jest złe”. Dzięki bajkom dziecko opanowuje umiejętność wyrażania emocji oraz doskonali mowę, co jest podstawą do nawiązywania pozytywnych relacji z rówieśnikami. Uczeń, wraz z bohaterami tekstów terapeutycznych, uczy się rozwiązywać problemy i podejmować właściwe decyzje. Dzięki odpowiednio dobranym tekstom poznaje i lepiej rozumie otaczający świat.

W trakcie zajęć stosowane były następujące formy pracy: zajęcia integrujące, relaksujące, aktywizujące, ukierunkowane czytanie wybranych tekstów terapeutycznych, słuchanie, elementy dramy, muzykoterapii, arteterapii, niwelowanie negatywnych emocji, tj. lęk, stres, agresja. W czasie zajęć dzieci wykonywały także ćwiczenia gimnastyki mózgu wg Paula Dennisona przeznaczone dla wszystkich, ze szczególnym uwzględnieniem uczniów ze specyficznymi trudnościami w czytaniu i pisaniu. Ich celem była aktywizacja i pobudzanie do współpracy obu półkul mózgowych, np. „Leniwa ósemka”. Służyły one również relaksacji. Uczniowie rozwiązywali także ćwiczenia ortograficzne. Dodatkowo uczniowie mieli okazję wykonywać masażyki rąk przed aktywnościami związanymi z pisaniem oraz ćwiczenia rozwijające sprawność narządów mowy.

Po zajęciach odbyło się spotkanie z nauczycielami uczestniczącymi w pracach sieci współpracy i samokształcenia. Wspólnie z prowadzącymi omówiony został przebieg lekcji, zastosowane metod i narzędzi biblioterapeutycznych. Nauczyciele otrzymali także wzór scenariusza zajęć biblioterapeutycznych.

Katarzyna Kucharzewska
Zdjęcia: Marta Małek

Podsumowanie i ewaluacja sieci współpracy i samokształcenia

24 kwietnia 2018 r.  odbyło się ostatnie, podsumowujące spotkanie uczestników sieci współpracy i samokształcenia. Tytuł spotkania brzmiał: „Formy i metody pracy z bajką”.

W pierwszej części spotkania Marta Małek zaprezentowała inne, ciekawe formy pracy z bajką: „Teatrzyk Kamishibai” z różnymi tekstami bajek, następnie „Bajkę po polsku i angielsku” oraz „Bajki międzykulturowe”.

Kolejnym punktem było seminarium wymiany doświadczeń. Nauczyciele przedstawili propozycje książek biblioterapeutycznych, które wykorzystują w pracy nauczyciela oraz przykładowe działania w zakresie biblioterapii w swojej pracy dydaktycznej. Następnie uczestnicy sieci przedstawili efekty swoich prac pisemnych – wykaz bajek terapeutycznych dostosowanych do danego problemu dziecka.

Następnie Katarzyna Kucharzewska omówiła zasady tworzenia bajek terapeutycznych wg Marii Molickiej oraz Katarzyny Klimowicz. Po prelekcji nauczyciele bibliotekarze napisali i zaprezentowali własną bajkę terapeutyczną pt. „Albi” – dla dzieci o niskim poczuciu własnej wartości. W kolejnej części koordynatorzy sieci omówili realizację celów sieci,  podsumowali wszystkie spotkania sieci, wskazali jej mocne strony oraz omówili wyniki ankiety ewaluacyjnej.

Na zakończenie spotkania nauczyciele bibliotekarze sprecyzowali zakresy tematyczne sieci współpracy, wokół których chcieliby pracować w przyszłym roku szkolnym. Następnie uczestniczki otrzymały końcowe zaświadczenia pracy sieci współpracy i samokształcenia.

Tekst: Katarzyna Kucharzewska
Zdjęcia: Katarzyna Kucharzewska, Marta Małek