Częstochowa w czasach PRL (2024/2025)

Uczestnikami projektu byli uczniowie i nauczyciele częstochowskich szkół ponadpodstawowych i podstawowych (klasy 7-8): VIII LO Samorządowe im. gen. Józefa Sowińskiego w Częstochowie (koordynator: Renata Białowąs), V LO im. A. Mickiewicza w Częstochowie (koordynator: Edyta Pietrzkowska), I Liceum Ogólnokształcące im. J. Słowackiego w Częstochowie (koordynatorzy: Monika Wąsińska, Elżbieta Szajbel), Zespół Szkół Zawodowych Specjalnych im. M. Grzegorzewskiej w Częstochowie (koordynator: Izabela Jura), Zespół Szkół im. B. Prusa w Częstochowie (koordynatorzy: Irena Cichecka, Małgorzata Wadowska), Zespół Szkół im. gen. Władysława Andersa w Częstochowie (koordynator: Anna Szczepanek-Grabara), Zespół Szkół Specjalnych nr 23 im. Janusza Korczaka w Częstochowie (koordynator: Iza Tokarczyk), Szkoła Podstawowa nr 25 im. Stanisława Staszica wCzęstochowie (koordynator: Małgorzata Niemczyk), Zespół Szkolno-Przedszkolny nr 1 w Częstochowie (koordynator: Renata Wojtak), Szkoła Podstawowa nr 35 w Częstochowie (koordynator: Dorota Kucharska), Szkoła Podstawowa nr 36 im. Polskich Olimpijczyków w Częstochowie (koordynator: Agnieszka Sztajner–Iwińska).

Celem projektu było utrwalenie wiedzy dotyczącej historii naszego miasta oraz realiów codziennego życia Częstochowian z czasów PRL. Uczniowie biorący udział w przedsięwzięciu mieli do wykonania zadania związane z tą tematyką.

Zadanie „Robiąc lepiej, dajemy więcej” polegało na wyszukaniu informacji na temat miejsc, obiektów, budynków, które obecnie nie uległy znaczącym przeobrażeniom i zmianom. 

”Kartka z kalendarza” to kolejne zadanie projektowe, polegające na wyszukiwaniu informacji na temat ciekawych, często niepublikowanych, wydarzeń historycznych, kulturalnych, społecznych, mających miejsce w Częstochowie w latach 1945–1989.

W ramach projektu uczniowie również wykonali dowolną techniką plakat
w stylu PRL, promujący nasze miasto. Uczestnicy projektu nagrywali także filmy, które przedstawiały życie codzienne Polaków w czasach PRL w różnych jego aspektach.

Poza tym uczniowie brali udział w zorganizowanych przez bibliotekę i jej partnerów różnorodnych formach aktywności, takich jak warsztaty, gry dydaktyczne, wykłady.

5 grudnia 2024 roku w Publicznej Bibliotece Pedagogicznej RODN „WOM” w Częstochowie, w ramach projektu,  odbyła się sesja popularyzatorska pt. „Wspomnień czar”. Spotkanie poprowadziła Pani dr Katarzyna Milik z Wydziału Humanistycznego Instytutu Historii Uniwersytetu Jana Długosza w Częstochowie. Pani dr Katarzyna Milik przybliżyła uczniom wiedzę z zakresu historii Częstochowy z czasów PRL-u, opowiedziała o pomnikach, których już nie ma oraz zaprezentowała ciekawostki z życia mieszkańców miasta.

Następnie nauczyciele i uczniowie realizujący projekt 6 lutego 2025 roku uczestniczyli w wideokonferencji "Plakat w kulturze PRL". Spotkanie poprowadziła dr Żaneta Wojtala - pracownik naukowo-dydaktyczny Uniwersytetu Jana Długosza w Częstochowie. Pani dr Żaneta Wojtala w sposób profesjonalny i ciekawy omówiła historię plakatu okresu PRL oraz przedstawiła cechy charakterystyczn dla tego rodzaju sztuki.

W styczniu i lutym 2025 roku w Przystanku Historia IPN im. gen. Janusza Gąsiorowskiego w Częstochowie odbył się cykl warsztatów pt. „Niepokonani” dla uczniów częstochowskich szkół podstawowych i ponadpodstawowych. Podczas warsztatów uczniowie poznali sylwetki trzech postaci związanych z okresem PRL – Grzegorza Przemyka, ks. Jerzego Popiełuszki oraz papieża Jana Pawła II. Młodzież aktywnie uczestniczyła w rozwiązywaniu logicznych zagadek, opartych na wiedzy o bohaterach oraz historii okresu PRL. Zajęcia przygotowała i poprowadziła Pani Kinga Lis - pracownik Przystanku Historia IPN im. gen. Janusza Gąsiorowskiego w Częstochowie.

23 kwietnia 2025 roku odbyła się gra miejska „Kartka z kalendarza” realizowana w ramach projektu. Wzięli w niej udział uczniowie sześciu ponadpodstawowych częstochowskich szkół. Byli to uczniowie z I Liceum Ogólnokształcącego im. Juliusza Słowackiego w Częstochowie, V Liceum Ogólnokształcącego im. Adama Mickiewicza w Częstochowie, VIII Samorządowego Liceum Ogólnokształcącego im. gen. Józefa Sowińskiego w Częstochowie, Technikum nr 13 w Częstochowie, Zespołu Szkół im. Bolesława Prusa, Zespołu Szkół im gen. Władysława Andersa w Częstochowie.

Cele gry to m.in. zaangażowanie młodzieży w wartościowe działanie edukacyjne, przybliżenie problematyki PRL, zapoznanie uczestników z miejscami i budynkami związanymi z ww. okresem w historii Częstochowy i Polski, kształtowanie poczucia własnej tożsamości, jako podstawy zaangażowania się  w funkcjonowanie we własnym środowisku, rozwój kompetencji kulturowych, społecznych, obywatelskich, integracja zespołowa, aktywność społeczna i współrywalizacja.

Gra rozpoczęła się i zakończyła w auli im. Zofii Idzikowskiej I Liceum Ogólnokształcącego im. Juliusza Słowackiego w Częstochowie, ul T. Kościuszki 8.

Uczniowie mieli do rozwiązania 15 zadań, które należało odszukać z wykorzystaniem mapy na terenie częstochowskich ulic w centrum miasta. Zadania dotyczyły nazw ulic, pomników i dzielnic miasta, informacji administracyjnych, znanych miejsc i ludzi związanych z Częstochową, uczelni wyższych, samochodów produkowanych w czasach PRL. Były to krzyżówki, zadania do uzupełnienia i zadania z mapą.

Grę miejską „Kartka z Kalendarza” przygotowały: Monika Wąsińska, Elżbieta Szajbel i Joanna Piątkowska – nauczyciele I Liceum Ogólnokształcącego im. Juliusza Słowackiego w Częstochowie.

Wyniki rywalizacji:
I miejsce (ex æquo) – I LO im. Juliusza Słowackiego w Częstochowie i V LO im. Adama Mickiewicza w Częstochowie
II miejsce (ex æquo) – VIII LOS im. gen. Józefa Sowińskiego w Częstochowie i Zespół Szkół im. Bolesława Prusa w Częstochowie
III miejsce (ex æquo) – Zespół Szkół im. gen. Władysława Andersa w Częstochowie i Technikum Nr 13 w Częstochowie

Relacja filmowa - gra miejska.

17 czerwca 2025 roku w Publicznej Bibliotece Pedagogicznej Regionalnego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli „WOM” w Częstochowie odbyła się grywalizacja pt. „Częstochowskie historie PRL”. Wzięło w niej udział czterdziestu dwóch uczniów z czterech częstochowskich szkół podstawowych: Szkoła Podstawowa nr 25 im. Stanisława Staszica w Częstochowie, Zespół Szkolno-Przedszkolny nr 1 w Częstochowie, Szkoła Podstawowa nr 35 w Częstochowie, Szkoła Podstawowa nr 36 im. Polskich Olimpijczyków w Częstochowie.

Po zapoznaniu się z regułami zabawy uczniowie zostali przydzieleni do poszczególnych grup: Pionierzy Polski, Związek Niezależnej Młodzieży, Młodzieżowe Towarzystwo Robotnicze, Ruch Młodzieży Zjednoczonej. Kolejność rozwiązywania poszczególnych zadań wyznaczała opracowana przez organizatorów mapa Częstochowy z czasów PRL. Uczniowie pracowali zespołowo, rozwiązując różne zadania. Należały do nich: Kapsle, Kartki z kalendarza, Biografie – porządkowanie, Quiz o Częstochowie, Zespół muzyczny, Plakaty, Przedmioty, Dom towarowy. Grywalizacja została podsumowana rozwiązaniem interaktywnego quizu pt. „Kronika filmowa” w aplikacji Kahoot.

Wyniki grywalizacji prezentowały się następująco:

I miejsce - Szkoła Podstawowa nr 36 im. Polskich Olimpijczyków w Częstochowie
II - miejsce - Szkoła Podstawowa nr 35 w Częstochowie
III miejsce - Szkoła Podstawowa nr 25 im. Stanisława Staszica w Częstochowie i Zespół Szkolno-Przedszkolny nr 1 w Częstochowie.

Relacja filmowa - grywalizacja.

Dla opiekunów projektu zorganizowane zostały równolegle warsztaty pt. „Jak uczyć o PRL-u?”. Wzięło w nich udział 7 nauczycieli z uczestniczących w projekcie szkół podstawowych i ponadpodstawowych.

W międzyszkolnym projekcie edukacyjnym uczestniczyło w łącznie 32 nauczycieli oraz 155 uczniów.

Strona internetowa projektu "Częstochowa w czasach PRL".

Tekst: Anna Płusa