Mikołaj Kopernik

Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, w uznaniu wybitnego dorobku Mikołaja Kopernika i jego ogromnego wkładu w rozwój światowej nauki, uczcił jego pamięć w 550. rocznicę urodzin. Sejm w podjętej 8 lutego 2023 r. uchwale upamiętnił 550. rocznicę urodzin Mikołaja Kopernika oraz podkreślił ogromny wkład polskiego astronoma w rozwój światowej nauki.
Uchwała: https://tiny.pl/w29x7

Mikołaj Kopernik, urodził się 19 lutego 1473 roku w Toruniu, w rodzinie kupieckiej pochodzącej ze Śląska. Mikołaj był drugim z czworga dzieci Mikołaja i Barbary Koperników. Miał starszego brata Andrzeja i dwie młodsze siostry: Barbarę i Katarzynę. Bezpośredni wpływ na jego wychowanie, a też co za tym idzie, wykształcenie, miał brat matki Łukasz Watzenrode, który od roku 1489 pełnił funkcję biskupa warmińskiego. Dzięki wujowi Mikołaj Kopernik został wysłany na studia do Krakowa, na Wydział Sztuk Wyzwolonych. Miał wówczas 18 lat, a jego pobyt na Akademii Krakowskiej przypadł na lata rozkwitu uczelni. Najbardziej kwitła tam wtedy astronomia, którą Kopernik studiował, ale poświęcał się też matematyce, ekonomii, medycynie i prawu, korzystając z faktu, że w tym czasie wykładało na Uniwersytecie wielu wybitnych uczonych. Studia w Krakowie nie były końcem jego edukacji, gdyż w 1496 roku wyjechał do Bolonii – na tamtejszym uniwersytecie poświęcił się studiom z zakresu prawa kanonicznego. Zdobytą tam wiedzę, uzupełnił praktyką prawniczą w Rzymie, gdzie w 1500 roku pracował dla kancelarii papieskiej. W 1501 roku uzyskał zgodę na wyjazd do Padwy, tam też kontynuował studia prawnicze, a także medyczne. Wówczas przeglądając pisma starożytnych greckich filozofów, natknął się na zapiski świadczące o tym, że już w III wieku p.n.e. pojawiły się przypuszczenia, że Ziemia może być okrągła i obracać się wokół własnej osi. Na rok 1503 przypada ukończenie przez niego studiów medycznych w Padwie. Uzyskał w ten sposób prawo wykonywania zawodu lekarza. W Ferrarze natomiast przyznano mu tytuł doktora prawa kanonicznego. Mikołaj Kopernik wrócił do kraju, gdzie z nominacji kapituły fromborskiej otrzymał posadę osobistego lekarza biskupa warmińskiego, czyli swojego wuja Łukasza Watzenrode. W 1507 roku po latach badań, obserwacji i przemyśleń Kopernik stworzył małe dziełko, niby czytankę, ale przeznaczone tylko dla grona bliskich przyjaciół i współpracowników, nazywane popularnie „Komentarzykiem” („Commentariolus”). „Komentarzyk” jednak stanowił prawdziwe „coś”, był bowiem pierwszym zapisem podstawowych zasad teorii heliocentrycznej. Należy przy tym zaznaczyć, że do działań naukowych Kopernik posiadał zaledwie kwadrant słoneczny, który służył mu do obliczania szerokości geograficznej danego punktu, poza tym sferę armilarną, przeznaczoną do wyznaczania kątów współrzędnych planety, czy triquetrum – przyrząd do obserwacji Księżyca. Ponadto obliczenia Kopernik czynił w systemie sześćdziesiątkowym, toteż zadziwia fakt ich daleko idącej dokładności. Od 1510 roku Mikołaj Kopernik jako kanonik katedry we Fromborku zyskał znacznie lepsze warunki do prowadzenia obserwacji. Mimo licznych obowiązków nie zaprzestawał badań: opracował mapę Warmii, pełnił obowiązki lekarza, natomiast na prośbę soboru laterańskiego w 1513 roku wykonał i przesłał do Rzymu opracowany przez siebie projekt reformy kalendarza. W tym też czasie zakupił dom w miejscu, które świetnie nadawało się do prowadzenia obserwacji astronomicznych, a na jego zapleczu urządził zbudował płytę obserwayjną i sporządził wzorowane na starożytnych instrumenty astronomiczne. W roku 1514 zaczął wreszcie spisywać pierwszą Księgę dzieła, które potem cały świat poznał jako „De Revolutionibus”. Tymczasem tworzył mapę Królestwa Polskiego i Litwy. W 1533 roku teoria heliocentryczna była już właściwie opracowana, jednak świat jeszcze sporo miał czekać, by ją ujrzeć. Kopernik obawiał się reakcji Kościoła na tak rewolucyjne i sprzeczne z dogmatami tezy. W 1533 założenia teorii Kopernika zostały przedstawione papieżowi Klemensowi VII, jednakże Kościół zwlekał z wydaniem opinii na ten temat. W 1537 roku kandydatura Kopernika na biskupa warmińskiego zostaje zatwierdzona przez króla. Teoria heliocentryczna budziła też kontrowersje zarówno wśród uznanych światowych naukowców, jak i pasterzy religijnych, chociażby w osobie Lutra. Pojawiły się też groźby, jakoby Kopernik chciał dokonać złośliwej rewolucji przeciwko uznanym wartościom. Mimo negatywnej postawy Kościoła katolickiego i wyznań protestanckich teorię Kopernika interesowały się wyjątkowo takie osobistości jak J. Kupler, Galileusz, Thomas Digges czy Giordano Bruno. Kopernik miał wówczas świadomość zagrożeń, jak również samego tego faktu, że Kościół nie przyjmie jego teorii. Miał w związku z tym wiele dylematów. Ważną sugestię podsunął mu wtedy Andrzej Osiander, z wykształcenia teolog. Otóż namawiał on Kopernika do publikacji dzieła, ale w formie hipotezy, by nie przedstawiał jej jako jednoznacznej i udowodnionej prawdy. W 1541 roku profesor Retyk wyjechał z Polski, zabierając ze sobą rękopis „De Revolutionibus” z zamiarem opublikowania go w Wittenberdze. Pierwsze egzemplarze wydrukowano w roku 1542. Chcąc złagodzić cios, Mikołaj Kopernik w przedmowie wysłanej do Norymbergii czujnie zadedykował dzieło Pawłowi III. „De Revolutionibus” zostało spisane po łacinie, ale początkowo dotarło tylko do wąskiego grona naukowców. Dzieło życia Kopernika pt. De Revolutionibus orbium coelestium, libri VI (O obrotach kręgów niebieskich, ksiąg sześć) wydane zostało w 1543 roku w Norymberdze. W najważniejszej, pierwszej księdze opisał położenie wszystkich sfer oraz tor, po którym porusza się ziemia. W pozostałych pięciu księgach zestawił ruchy innych planet. Mikołaj Kopernik zmarł 24 maja 1543 roku, wkrótce po wydaniu dzieła drukiem, nie doczekał się rozwoju swojej idei, choć zapewne zdawał sobie sprawę z jej rewolucyjnego charakteru. Przeszedł do historii jako ten, który „Wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię”. Ciało Kopernika złożono w katedrze fromborskiej pod posadzką. Trzeba mocno podkreślić, że rewolucja, jaką dzieło Kopernika wywołało, nie nastąpiła od razu. Dopiero pod koniec XVI wieku miała miejsce dyskusja, która objęła szersze grono uczonych, w tym matematyków, duchownych, astronomów oraz zastępy filozofów. Tymczasem konflikt z Kościołem był nie do uniknięcia ze względów dogmatycznych. W 1616 roku władze duchowne umieściły „De Revolutionibus” w indeksie ksiąg zakazanych. Dopiero w latach dwudziestych następnego wieku odkrycie przez J. Bradleya aberracji astronomicznej, umożliwiło ponowną dyskusję. „De Revolutionibus” usunięto z indeksu w 1758 roku, a w 1835 roku ukazało się wydanie tego indeksu, w którym dzieło Kopernika nie było już wymienione. Z kolei bezpośrednim dowodem ruchu obrotowego ziemi stał się wynik doświadczenia J. Bernarda L. Foucaulta z wahadłem (1851)

Źródło: https://zyciorysy.info/mikolaj-kopernik/

Przydatne linki:

Materiały filmowe:

Materiały edukacyjne, scenariusze zajęć: